"Harta Sepencarian" ertinya harta yang
diperoleh bersama oleh suami isteri semasa perkahwinan berkuat kuasa mengikut
syarat-syarat yang ditentukan oleh Hukum Syarak.
Harta Sepencarian tidak dinyatakan secara khusus oleh syarak, namun
ianya merupakan adat Melayu yang telah diterima dan mendatangkan kebaikan
kepada pihak-pihak. Di dalam Islam apabila adat atau ‘uruf diakui
kebaikannya dan telah diberi pengiktirafan undang-undang, kedudukannya tidak
lagi sebagai adat tetapi menjadi suatu peraturan atau undang-undang Islam yang
dibuat oleh pemerintah berdasarkan kepada satu kaedah Fiqhiyyah Al’Adat
Muhakkamah yang bererti adat itu diakui dan diberi pengiktirafan
undang-undang.
Tambahan lagi, pengambilan adat sebagai asas hukum syarak adalah
dibenarkan selama ia tidak menyalahi hukum atau prinsip-prinsip syariah.
Sehinggakan salah satu daripada lima kaedah fiqh utama ialah: “al-‘adah
muhakkamah”, iaitu adat boleh diterima sebagai asas atau dasar hukum.
Didapati bahawa amalan adat pembahagian harta sepencarian yang diamalkan
dalam kalangan masyarakat Islam negara ini tidak menyalahi syariah, bahkan ia
selari serta mendukung maksud dan prinsip syariah. Prof. Datuk Paduka Dr.
Mahmood Zuhdi berpendirian bahawa pengamalan pembahagian harta sepencarian
adalah suatu yang selari dengan prinsip keadilan dalam Islam.
Amalan tersebut memberi keadilan kepada suami isteri yang bersama-sama
membina kehidupan. Ia juga bertepatan sebagaimana dengan Firman Allah SWT dalam
Surah al-Nisa’ ayat 32 yang bermaksud:
“Bagi kaum lelaki mendapat bahagian apa-apa yang
mereka usahakan dan bagi kaum perempuan juga mendapat bahagian apa-apa yang
mereka usahakan”
Qawl Ibn Mas’ud juga menyatakan bahawa apa yang dilihat oleh Muslimin
sebagai satu perkara baik, maka ia juga baik di sisi Allah S.W.T.
Dari segi undang-undang dapat kita
lihat pada Seksyen 122 Enakmen
Keluarga Islam (Perak) 2004 mengenai harta sepencarian iaitu:
(1) Mahkamah hendaklah mempunyai kuasa apabila membenarkan lafaz talaq atau apabila membuat suatu perintah perceraian untuk memerintahkan supaya apa-apa aset yang diperoleh oleh pihak-pihak itu dalam masa perkahwinan dengan usaha bersama mereka dibahagi antara mereka atau supaya mana-mana aset yang diperoleh oleh pihak-pihak itu dalam masa perkahwinan dengan usaha bersama mereka dijual dan hasil jualan itu dibahagi antara pihak-pihak itu.
(2) Dalam menjalankan kuasa yang diberikan oleh subseksyen (1), Mahkamah hendaklah mengambil perhatian tentang-
(a) takat sumbangan-sumbangan yang telah dibuat oleh setiap pihak dalam
bentuk wang, harta, atau kerja bagi memperoleh aset-aset itu;
(b) apa-apa hutang yang terhutang oleh salah satu pihak yang telah
dilakukan bagi manfaat bersama mereka;
(c) keperluan anak-anak yang belum dewasa daripada perkahwinan itu, jika
ada,
dan, tertakluk kepada
pertimbangan-pertimbangan itu, Mahkamah hendaklah membuat pembahagian yang sama
banyak.
(3) Mahkamah hendaklah mempunyai kuasa apabila membenarkan lafaz talaq atau apabila membuat perintah perceraian, memerintahkan supaya apa-apa aset yang diperoleh dalam masa perkahwinan dengan usaha tunggal satu pihak kepada perkahwinan itu dibahagi antara mereka atau supaya aset itu dijual dan hasil jualan itu dibahagi antara pihak-pihak itu.
(4) Dalam menjalankan kuasa yang diberikan oleh subseksyen (3), Mahkamah hendaklah memberi perhatian kepada-
(a) takat sumbangan-sumbangan yang telah dibuat oleh pihak yang tidak
memperoleh aset itu, kepada kebajikan keluarga dengan memelihara rumahtangga
atau menjaga keluarga;
(b) keperluan anak-anak yang belum dewasa daripada perkahwinan itu, jika
ada,
dan, tertakluk kepada
pertimbangan-pertimbangan itu, Mahkamah boleh membahagikan aset-aset itu atau
hasil jualan itu mengikut apa-apa kadar yang difikirkannya munasabah, tetapi
dalam apa-apa hal, pihak yang telah memperoleh aset-aset itu dengan usahanya
hendaklah menerima suatu kadar yang lebih besar.
(5) Bagi maksud seksyen ini, sebutan mengenai aset yang diperoleh dalam masa perkahwinan oleh satu pihak termasuklah aset-aset yang dipunyai oleh satu pihak sebelum perkahwinan itu yang telah dimajukan pada sebahagian besarnya dalam masa perkahwinan itu oleh pihak yang satu lagi itu atau dengan usaha bersama mereka.
Kita boleh merujuk kepada kes Norshima
Zainal Shah lwn Mahazir Ramly [2012] 1 CLJ (Sya) dimana
Yang Arif Hakim Kamal Bashah Ahmad Tajuddin menyatakan bahawa tuntutan terhadap
Harta Sepencarian boleh dibuat tanpa mengira sama ada harta tersebut dinamai
atas nama isteri mahupun suami. Begitu juga, berdasarkan Seksyen 122 Enakmen,
sekiranya sumbangan kearah perolehan harta merupakan secara langsung, maka
mahkamah hendaklah membuat pembahagian yang sama banyak.
Merujuk pula kepada kes Roberts
Kamarulzaman lwn. Ummi Kalthom [1965] 3 LNS 1 dimana pihak-pihak
telah bercerai dan bekas suami menuntut rumah yang dibeli dalam tempoh
perkahwinan adalah Harta Sepencarian. Mahkamah perintahkan rumah tersebut
adalah Harta Sepencarian dan dibahagi sama rata di antara mereka.
Merujuk pula kepada kes Kalthom Abdul Wahid lwn Nordin Othman
[1994] 3 LNS 17 dimana semasa dalam hidup mereka sebagai suami
isteri pihak-pihak telah menerima tiga keping tanah pemberian kerajaan dan
sama-sama mengusahakan tanah tersebut. Oleh itu, Yang Arif Hakim Sheikh Ghazali
Haji Abdul Rahman H memerintahkan hartanah tersebut sebagai sebahagian daripada
Harta Sepencarian di antara Yang Menuntut dan Yang Kena Tuntut. Dengan itu Yang
Kena Tuntut hendaklah memberi setengah bahagian daripada tanah dan pampasan di
atas tanah tersebut yang telah dimajukan oleh Syarikah Perumahan Pegawai Kerajaan
Sendirian Berhad kepada Yang Menuntut.
